DILI – Husi fulan Janeiro to’o fulan Agustu tinan ne’e Asosiasaun Asistensia Legal ba Feto no Labarik (ALFeLa), atende kazu violénsia bazeia ba jéneru foun hamutuk 487 husi munisipiu hotu iha teritorio Timor laran maibé seidauk konta ho fulan setembru.
Iha entrevista ho jornalista sira hafoin loke workshop, Diretora Ezekutiva ALFeLa Marcelinaa Amaral, informa durante ne’e ALFeLa esforsu hodi halo advokasia ho parte oioin atu bele hamenus VBJ iha ita nia rai laran.
“Numeru violénsia kontra feto ne’ebé aumenta halo ALFeLa ohin organiza Workshop Nasional ho tema Hamutuk Prevene no Responde ba Kazu Violénsia Bazeia ba Jéneru ho objetivu atu hakbiit no hasae konesimentu ba autoridade munisipiu, postu, no mos parte relevante husi ministeriu inklui SEII rasik no estudante husi universitario sira bele halo prevensaun no responde ba Violénsia Bazeia ba Jéneru iha sistema justisa formal ne’ebé justu no la iha diskriminasaun, atu oinsá bele fahe esperiensia ba malu kona ba sistema referal kazu, se karik kazu akontese oinsa bele ajuda vitíma violénsia bazeia ba jéneru, liuliu vitíma feto no labarik feto sira ne’ebé afeta husi kualker violénsia hanesan violénsia domstika, violasaun seksual, no abuzu seksual“
Bazeia ba ALFeLa ninia dadus, tuir relatóriu ne’ebé alfela hetan tinan 2020 iha kazu 509, tinan 2021 iha kazu hamutuk 680. No tinan ida ne’e iha kazu 487 husi munisipiu hotu iha teritorio Timor laran, la inklui kazu tuan sira ne’ebé sei prosesa hela iha Nivel Polisia, Ministeriu Públiku no mos iha Nivel Tribunal sira, no mós kazu ne’ebé sobrevivente sira la keisa.
“husi numeru hirak ne’ebé aumenta no esperiensia sira ne’ebé ALFeLa hasoru durante ne’e hodi lori too mai loron ohin atu hamutuk hodi halo prevensaun ba violénsia hirak ne’ebé akontese iha sosiedade nia let” hatutan Nia.

Iha fatin hanesan reprezentante Secretaria de Estado para a Igualdade e Inclusão (SEII) Isabel Pereira, hateten SEII mós servisu emparseria ho sosiedade sivil hodi ba to’o iha area remotas laos iha cidade de’it hodi halo sensivilizasaun kona ba Lei kontra violensia doméstika ba komunidade no autoridade lokal sira.
“dadus ne’ebé ami hetan bazeia ba sistema referal ne’ebé ami servisu hamutuk husi parte sosiedade civil no mos parte polisia nian iha tinan ida ne’e numeru violénsia sae, nune’e liu husi programa spotlight ne’ebé SEII sai hanesan pontu vokal ba asuntu ida ne’e hanoin hodi halo prevensaun ho maximu, liuliu iha munisipiu tolu ne’ebé sai hanesan area tajetu mak Ermera, Viqueque no mós Bobonaru”
Workshop ida ne’e hetan finansia husi Uniao Europeia liuhusi UNDP Inisiativa Spotlight, no partisipa husi autoridade munisipiu, postu, no mos diretór no diretora husi kada ministeriu inklui SEII rasik no estudante husi universitario sira, iha salaun Delta Nova.
Jornalista : Eva Florentina
Discussion about this post