Ermera,19/04/2024 – Grupu hortikultura naran Maudiu2 ne’ebe mak pertense iha Aldeia Palimanu suku Fatuquero postu Adminstrativu Railaco Munisípiu Ermera, durante ne’e halo servisu hanesan kuda Modo, hakiak ikan hodi fornese ba loja Sira iha Dili inklui fornese ba merenda eskolar iha Ermra, hetan lukru ho montante $ 200 resin kada Fulan.
Leonora do Rego Mendonça idade 54 hanesan kordenadora grupu Konta katak, grupu Holtikultura Maudiu2 harii iha 2010, ne’ebe iha membru hamutuk nain sanulu kompostu husi feto na’in haat no Mane na’in neen, ne’ebe durante hetan oportunidade fulan ida iha Bali Indonesia hodi estuda kona-ba mudansa produsaun hortikultura modernu.
“Grupu harii Iha 2010, ami hahú kuda de’it ho maneira manual maibé depois iha 2014, ami hetan projetu iha grupu nune’e hetan oportunidade ba estudu komparativu iha Bali Indonesia durante fulan ida, Liu husi ida ne’e ami hetan esprensia barak, no ami halo mudansa fila fali ba modernu”. dehan Leonora ba ekipa jornalista sira iha nia knaar fatin.
Nia dehan ema ida mesak labele, tanba iha grupu mak hala’o servisu, kuda modo la’o di’ak liu hodi grupu mak bele servisu hamutuk. Aliende ne’e Leonora harii tan grupu peska ne’ebé kompostu husi ema na’in hamutuk 14, atu nune’e bele apoiu maximu iha servisu grupu ne’e.
“Produto ne’ebé Grupu Maudiu II produz hanesan kuda tomate, repoillu tahan ho repoillu Fuan, Alface fuan no alfase tahan, inklui modo mutin, enkuantu produtu hirak ne’e fornese ona ba iha loja iha Dili hanesan W Four inklui loja Lider ho presu Kilo Ida $ 1,50, tomate kilo ida $ 1.”Nia konta
Kordenador ne’e grupu haktuir katak dezafiu ne’ebé sira hasoru maka bainhira tempu udan dalaruma be’en barak liu estraga hotu modo no iha tempu bailoron maka bee menus, ne’e maka obriga sira tenke baku rasik bee.
Nia haktuir, bainhira seidauk tama grupu buat hotu seidauk iha no laiha esprensia atu kuda modo ne’ebé di’ak ho modernu.
“Resultadu husi modo sira ne’e mak halo ona uma tolu, Sosa kareta rua, motor rua inklui sasan uma laran, entre moris iha pasadu no agora ne’e diferente tanba agora hela iha uma diak no iha ona transporte atu lori produtu sira ba faan iha markadu”
Prezidente Asosiasaun Holtikultura Munisípiu Ermera Batista Ulan Abi hatete ikus ikus ne’e grupu Holtikultura menus, tanba joven sira mak lakoi partispa, maibé iha grupu balun sei nafatin iha inisiativa diak atu dezenvolve iha setór Agrikultura.
Enkuantu Asosiasaun Holtikultura ne’e harii iha tinan 2019, regista ona iha Notariadu ho objetivu, atu halo kooperasaun ho Ministériu relevante no Oraganizasaun internasionál sira hodi bele hetan apoiu atu jere ba Grupu sira nune’e bele hasa’e sira nia produsaun iha Grupu, hodi bele responde ba nesesidade familia nian.
“Durante ne’e Asosiasaun Holtikultura Munisípiu Ermera apoiu ona Grupu sira liu husi fasilita treinamentu kona-ba Agrikultura Modernu nian inklui mós ba iha tekniku avansadu nian”
Nune’e Presidente Asosiasaun ne’e preokupa ho kondisaun merkadu sira tanba la iha mudansa nune’e Afeta direta mós ba Grupu Holtikultura sira nia produtu la folin.
Iha tinan 2022 Asosiasaun Holtikultura hetan Apoiu orsamentu husi Protesaun Civíl ka Foskas ho montante $ 15.000 uza hodi sosa ekipamentu maibe daundaun ne’e ekipamnetu seidauk kompletu.
Sorin seluk Diretor Agrikultura Munisipiu Ermera Marcos de jesus Martins sailenta katak, Agrikultura mos apoiu ona Grupo sira ne’ebé eziste no delega mós grupu Extensionita sira hodi organiza Grupu sira inklui apoiu lori fini ba grupu agrikultor sira.
“Husi Agrikultura nia apoiu ba Grupu sira ne’ebe eziste liu-liu ba grupu tarjetu sira durante ne’e iha terenu iha parte Extensionista sira organiza Grupo lubuk ida no sai hanesan grupu tarjetu., apoiu sira ne’e kada tinan sempre aloka fini ba iha Agrikultura no fo apoiu ho meranda eskolar ne’ebe ki’ik, maibe ne’e ladun koresponde mos ba situsaun ne’ebe grupu sira hasoru” dehan Marcos.
Nia hateten katak Durante grupu holtikultura preokupa tanba sira nia produsaun difisíl tebes atu asesu ba iha merkadu, tanba ne’e Agrikultura Munisipiu Ermera iha planu atu estabelese ona grupu foun ida naran Grupu fornesedor atu fasilita Produtor sira nia produtu hodi bele asesu ba iha Merkadu inklui mos ba iha Merenda Eskolar.
“Agrikultura iha ona hanoin ba futuru atu halo konsentrasaun oinsá servisu kontinua hodi hamoris grupu sira liu husi ami nia forsa trabalho, atu ba oin bele haburas fali grupu ne’ebe paradu hela, husi Grupu sira ne’e ami nia Konsentrasaun ba iha futuru”. Diretor ne’e hatutan.
Portantu Agrikultura Munisipiu Ermera rekonese ba preokupasaun grupu sira nian, maibe daundaun ne’e Extensionista husi Agrikultura Munisipiu Ermera Menus tebes tanba iha Tinan 2025, Agrikultura iha planu atu halo rekrutamentu atu nune’e iha futuru bele melora servisu grupu sira iha tereni di’ak liután.
Iha tinan ida ne’e orsamentu ba bens servisu iha $ 40 mil deit ida ne’e la konta ba salariu maibé aloka ba mina hodi halo atividade sira deit. Kada extensionista ida ho nia grupu haat.
Tuir lista Grupu ne’ebe rejistu iha Agrikultura Munisipiu Ermera daundaun ne’e hamutuk 125, grupu ne’ebe mak total Husi Postu Administrativu lima kompostu Grupu oin oin.
Liu husi faktus hirak ne’e jornalista rekolla liu atividase media tour ne’ebé husi AJTL ho OXfam iha Timor-Leste
Jornalista : Natalina de Araújo
Editor : Natalino Ximenes
Discussion about this post