RALIBER – Populasaun iha Postu Administrativu Loré Munisípiu Lautem kontinua tau esperansa ba governu durante tinan barak hodi resolve kondisaun estrada ne’ebé grave ba Loré oan sira atu asesu ba merkadu no fasilidade públiku, maibé esperansa sira ne’e seidauk iha solusaun.
Kondisaun estrada ne’ebé grave halo Loré oan sira senti hanesan seidauk ukun an tanba tinan tinan rua nulu resin rua (22 Anos) Timor-Leste hetan independensia seidauk senti dezenvolvimentu laiha nain ulun ida maka rona sira nia preokupasaun.
Postu Administrativu atual ne’e nia emar sira moris hanesan agrikultura ho rai ne’ebé pontensial maibé sira labele hasa’e produsaun barak tanba susar ba sira atu asesu merkadu tanba kondisaun estrada fó amesa ba sira nia vida ho trasnporte públiku.
Jose Monteiro hanesan Loré oan reprezenta komunidade hateten ukun an tinan 22 Loré foin senti mak naronam eletrisidade maibé estrada kontinua sai problema prinsipál ne’ebé bo’ot tebes iha postu Loré.
“Estrada kuaze 23 kilometru maibé governu seidauk tau matan ba dezenvolvimentu estrada rurál, kada tinan lima bo’ot sira troka malu mai kampaña no dehan kuandu sira menan sei hadi’a estrada no saida mak ami hakarak sira sei atinje hotu maibé realiade ida ne’e hanesan promesa de’it hodi atinje sira nia interese” dehan Jose Monteiro hafoin dadalia ho jornalista sira iha Loré.
Reprezentante Komunidade ne’e hakarak dezenvolve ka loke estrada ida ne’e ho alkatraun tanba area Loré ne’e nia pontesial ba turizmu no tasi ibun ne’e rai henek mutin kuaze 43 kilomentru entaun kondisaun estrada la di’ak atu promove kondisaun ba mundu mos ema dalaruma tauk atu vizita tanba ema nia vida keta iha amesadu.
“Informasaun ne’e hau sujere ba ita bo’ot sira se bele karik informasaun ida ne’e imi públika labele edit no oinsa informasaun ne’e bele to’o iha Prezidente, Parlamentu Nasional no Primeiru Ministru para sira bele rona hodi nune’e sira tau iha planu ida hodi dezenvolve postu Administrativu Loré”, Nia sujere.
Entretantu preokupasaun hanesan hato’o husi Cesar Urbano Henrique nu’udar lia nain hatete, situasaun iha Loré liuliu mak estrada durante ukun an to’o agora governu seidauk tau matan halo sira povu Loré susar tebes asesu estrada ho di’ak.
“Buat ne’ebé ami nia povu Loré enfrenta no hakarak hato’o ba ita nia Governu hanesan aman ida ba tau nasaun ne’e tau tau matan mos ba ami nia estrada, tanba ami nian Loré ida ne’e estadu seidauk tau matan kona ba ami nia estrada” haktuir lia nain.
Lia nain ne’e hatete, governu tenki prepara kondisaun ida di’ak hodi fasilita tulun sira lori produtu ba merkadu tanba agrikultur sira nia produsaun barak mak estraga de’it no nia rekomenda ba media atu hato’o ba nai ulun sira atu iha hanoin ruma karik bele ajuda netik nia povu sira ne’e, tanba povu ida ne’e uluk funu mos terus agora ukun an mos terus.
Nune’e mós Juleta da conceição hateten relasiona ho estrada ne’ebé kondisaunn grave fo ameasa tebes ba inan isin rua sira nia vida, bainhira sira vizita sentru ou postu saude, i nia husu nai ulun sira atu resolve estrada nune’e sira labele terus nafatin.
“Ami senti hanesan ami seidauk ukun an tanba ami ba lospalos mos dook no ami isin rua atu partus mos kareta laiha, mekanizmu maka kuandu besik tur ahi entaun parteira sira husu ami ba antes hela iha ne’eba to’o loron partu tiha mak ami fila mai uma” haktuir Juleta
Ho situsaun ne’e Juleta senti estadu halo deskriminasaun ba nia povu sira no nia rekomenda atu responde ba preokupasaun povu nian iha baze.
Ho problema sira ne’e Xefi suku Loré I Abilio Amaral hateten preokupasaun povu nian ne’e loos sempre hato’o bebeik ba servisu munisipal liuliu iha enkontru asembleia munisipal ne’e nian maibé rezultadu ne’ebé iha katak orsamentu mak la to’o la tau orsamentu ba iha ne’ebá.
“Ita nia kondisaun estrada ne’e iha tinan barak nia laran uluk bapa mak konstrui depois bapa fila ita nia governante sira lori osan fo ba iha kompaña mai lori taka kuak de’it mais ne’e la dura ba tinan naruk” Haktuir Abilio Amaral
Autoridade suku ne’e fiar governu ida agora ne’e konsidera mos Loré nia estrada, tanba iha funu durante tinan 24 anos Loré oan sira mos hamriik nu’udar Timor oan ida hodi luta defende rai ida ne’e to’o ukun rasik. Espera katak iha tinan oin mai governante sira sei tau iha planu prioridaade aas liu iha 2025 nian.
Tuir dadus ho kondisaun estrdada ne’ebé grave halo kareta rua mak baku fila ona hodi rezulta ema nain 5 lakon vida no nain tolu kanek grave.
Postu administrativu Loré hanesan administrativu foun I populasaun 3.723 kompostu husi mane 1865 no feto 1863, no Àrea total 133,77 Km2.
Informasaun ne’e jornalista sira rekolla liu husi atividade Media Tour ne’ebe organiza husi AJTL servisu hamutuk ho OXFAM iha Timor-Leste hodi lori media ba kobertura iha area remotas.
Jornalista: Natalino Ximenes
Discussion about this post