Radio, online – Tuir pratika regras estadu de direitu demokratiku, no konstituisaun RDTL, laiha tipu de konsensu ba asuntu politiku dezemvolvimentu nasional. Konsensu bele mosu iha elisaun ba votasaun no aprovasaun iha Parlamentu Nasional.
Wainhira rona Prezidenti RDTL, Jose Ramos Horta, halo deklarasaun hodi husu Konsensus Politik halo deputadu husi Bankada Maioria Parlamentar (AMP) alerjia hotu. Lia hirak ne’e hatoo husi Deputadu CNRT, Aderito Hugo da Costa, iha Parlamentu Nasional, iha loron 13/07/2011.
Deklarasaun Prezidenti Horta ne’e, hanesan tentasaun hodi hamosu ekstra konstitusional, no atentadu ba destroi regras estadu de dieritu demokratidu, no konstituisaun RDTL.
Deputadu CNRT ne’e senti triste ho atetude opozisaun (Fretelin, PUN no KOTA )ne’ebe Walk Out husi plenaria. Ne’e la hatudu maturidade politika diak hodi koopera ba hadia Planu Dezemvolvimentu Nasional ne’ebe aprezenta husi Premeiru Ministru Xanana hAnsan xefi Governu. Prosesu atu hadia Planu dezemvolviementu Nasional ne’e mak tenki liu husi debate PN.
“Diferenti ideia no opiniaun ne’e normal, maibe presiza tenki rona malu, laos fo deit observasaun, kritika no kondenasaun, depois lakohi rona fali resposta, no hamrik sai husi plenaria (walk out). Nee prezedente ladiak ba iha futuru,”nia kestiona.
Tuir lolos diskusaun no debates remata no atu tama ba iha votasaun mak walk out ne’e konsidera normal.
PDN antes lori ba PN, Governu aktualiza ona tuir peskiza, levantamentu de dadus, sosializa no diskusaun publiku, iha teritorio Timor Leste. Ne’ebe involve entidade hotu hanesan, komunidade, membru governu, igreja, no sosidade sivil.
Tanba presiza hetan duni aprovasaun husi PN, hodi sai hanesan dokumentus importante estadu RDTL. Diskusaun no debates bele kontinuasaun ho entidades hotu, akademiku no sosiadade sivil, tanba ne’e laos dogma hanesan biblia, hodi labele muda.
Iha fatin hanesan Deputadu Francisco Miranda Branco, husi bankada opozisaun hatete, estadu Timor Leste, tenki iha planu dezemvolvimentu nasional hodi sai hanesan orientador ba halo dezemvolvimentu nasional, tanba ne’e vizaun PEDN presiza hanoin husi parte hotu, atu nune’e bele sai hanesan mehi tinan naruk ba ita hotu.
Tuir opozisaun nia haree, PEDN ne’ebe PM Xanana defaktu aprezenta ne’e sei iha frakeza barak, tanba ne’e presiza deskuti ho tempu ne’ebe sufisienti hodi haree ho didiak. Laos atu mai obriga fali ema hotu-hotu tenki hakruk ba planu ne’e.
Nune’e mos se’e PEDN ne’e mak realiza hodi halao duni, osan barak mak sei ba hotu iha governantes nia bolsu povu moris iha mukit nia laran, dezenvolvimentu zero.
Razaun walk out husi plenaria ne’e, tanba parte governu la fo oportunidade atu muda buat balu ne’ebe lalos iha PEDN nia laran. Hanesan problema elektrisidade, halo investimentu bo’ot, ho osan Biliaun 1, hodi hetan enerjia, 225 Mega Watt (MW). Maibe tuir peskiza ne’ebe ema balu halo hateten katak, Timor Leste so presiza deit, enerjia 80 – 100, Mega Watt (MW), depois restu ne’e atu halo saida, soe deit ka?, “ Branco kestiona.
Eis prizioneiru politika iha Cipinang ne’e dehan, konaba politika enerjia renovavel, sei hanesan ne’e ita la presiza sentral elektrisidade ida ho kapasidade boot, tuir lolos tenki halo tuir kapasidade. Katak, husi enerjia renovavel presiza porsentu hira, hodi kompara ho elektrisidade Olio Pezadu.
Branco hatutan, tuir informasaun husi Sekretariu Estadu Elektrisidade no Saneamentu, Januario Pereira katak, sentral Olio Pezadu 2. Hera ho Betanu. Iha loron 21 sei gasta gazoel Litru Juta Sanulu Resin Walu, Rihun Atus Ne’en, kompara ho osan loron ida sei gasta Dolar Juta Ida. Haree ba ida ne’e opozisaun konsidera PDN laos atu halo dezemvolvimentu, maibe prepara situasaun ba estadu atu iha tusan (deve) husi nasaun sira seluk.
Discussion about this post